BKTVNews Vas podseća – Na današnji dan rodio se čuveni nobelovac Ivo Andrić

Redakcija BKTVNews za svoje verne čitaoce izdvojila je najzanimljivije činjenice i događaje koji obeležavaju današnji dan od bliže ili dalje prošlosti.

ROĐEN SRPSKI FIZIČAR I PRONALAZAČ MIHAJLO PUPIN

Njegovo najveće otkriće, samoindukcioni kalemovi (“Pupinovi kalemovi”) omogućilo je prenos telefonskih razgovora na veliku daljinu. Iz rodnog Idvora u Banatu otišao je u SAD 1874. posle školovanja u Pančevu i Pragu. Završio je Kolumbija univerzitet u Njujorku, na kojem je kasnije bio profesor teorijske fizike i 40 godina predsednik Instituta radio-inženjera. Prvi od njegovih mnogobrojnih pronalazaka bio je električni rezonator pomoću kojeg provodnik omogućava istovremeni prenos vesti na različitim talasnim dužinama.

Otkrio je i sekundarne radijacije rendgenskih zraka, elektromagnetske detektore i napisao univerziteski udžbenik termodinamike. Pupin je bio izraziti srpski patriota, okupljao je Srbe u SAD i bitno je pomogo srpsku vladu tokom Prvog svetskog rata. Za naučni rad dobio je 1920. Edisonovu medalju, a za autobiografsku knjigu “Imigrant to Inventor”, kod nas prevedenu pod naslovom “Od pašnjaka do naučenjaka”, 1924. Pulicerovu nagradu. Njegovo ime nose fizičke laboratorije Kolumbija univerziteta. Pupin je bio čovek izrazitog srpskog patriotskog naboja, pomagao je razne patriotske akcije, humana društva, i u zemlji i u emigraciji.

NOBELOVAC IVO ANDRIĆ ROĐEN NA DANAŠNJI DAN

Studirao je književnost i istoriju u Zagrebu, Beču, Krakovu i Gracu i doktorirao istoriju u Gracu 1924. delom “Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine”. U Prvom svetskom ratu hapšen je i interniran zbog izrazite prosrpske orjentacije, a između dva svetska rata bio je ambasador Kraljevine Jugoslavije u Berlinu.

U mladosti je pisao pesme (“Ex ponto”, “Nemiri”, “Lirika”). Pripovedač snažne imaginacije, izuzetan poznavalac Bosne, odlikovao se vanrednom čistotom jezika i stilom, prefinjenim psihološkim analizama. Dela: romani “Na Drini ćuprija”,”Travnička hronika”, “Gospođica”, “Prokleta avlija”, “Omer-paša Latas” (nedovršen), zbirke pripovedaka “Nemirna godina”, “Žeđ”, “Jelena, žena koje nema”, “Znakovi”, “Deca”, “Kuća na osami”,putopisi i skice “Staze, lica, predeli”, meditativna proza “Znakovi pored puta”, “Eseji, kritike, članci I i II”, “Sveske”.

UBIJEN KRALJ ALEKSANDAR I KARAĐORĐEVIĆ

Na današnji dan 1934. godine ubijen je kralj Aleksandar I Karađorđević, Ujedinitelj. Od 1921. do 1929. vladar Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, od 1929. do 1934. Jugoslavije. Atentat u Marselju, u kojem je ubijen i šef francuske diplomatije Luj Bartu, organizovali su hrvatski teroristi – ustaše, uz podršku Musolinijeve Italije.

Dalja pozadina nije nikada rasvetljena, postoji nekoliko oprečnih teza. Pasoš pronađen kod ubice izdat na ime Petra Kelemana, bio je Čehoslovački. Školovao se u Švajcarskoj, Rusiji, Francuskoj.  Postao je prestolonaslednik 1909. umesto starijeg brata Ðorđa,  a od 1914. kao regent vladao je Srbijom u ime bolesnog oca kralja  Petra I. Bio je na čelu Vrhovne komande srpske vojske u pobedonosnim  ratovima od 1912. do 1918. u kojima je ispoljio izuzetnu hrabrost.  Postao je kralj Srba, Hrvata i Slovenaca 6. novembra 1921. nakon  smrti kralja Petra I.

OKUPIRAN BEOGRAD

Na današnji dan 1915 . godine nemačke i austrougarske trupe su, posle ogorčenog otpora brojčano slabije srpske vojske, neuporedivo slabije opremljene, okupirale Beograd u Prvom svetskom ratu.

Beograd se zbog svog specifičnog, pograničnog položaja od samog početka Prvog svetskog rata našao neposredno na liniji fronta. Štaviše prvi vojni sukobi u ratu započeli su upravo austrougarskim napadom na srpsku prestonicu. Borbe oko grada vođene su tokom ratne 1914. i 1915. godine, različitim intenzitetima i uz kraće i duže prekide. Oktobra 1915. udružene nemačke i austrougarske snage zauzele su Beograd, što je bio početak sveobuhvatne vojne kampanje u cilju okupacije Srbije. Pod stranom upravom grad se nalazio do novembra 1918, kada je oslobođen bez borbe, posle vojnog sloma Centralnih sila.

UBIJEN LEGENDARNI REVOLUCIONAR ERNESTO “ČE” GEVARA

Na današnji dan 1967. godine ubijen je argentinski revolucionar Ernesto “Če” Gevara, simbol revolucija u Latinskoj Americi. Diplomirao je medicinu u Buenos Ajresu 1953. potom je otišao u Gvatemalu, pa u Meksiko, gde je upoznao Fidela Kastra, s čijom ekspedicijom se 1956. iskrcao na Kubu.

Posle pobede revolucije 1959. postao je 1961. ministar privrede, a Kubu je napustio 1965. u nameri da u Boliviji,  gde je ubijen, povede ustanak za oslobođenje Južne Amerike od dominacije SAD i domaće oligarhije. Dela: “Uspomene na kubansku  revoluciju”, “Dnevnik iz Bolivije”.